mrt 2022 Iedereen is anders, iedereen hoort erbij!

Voor de 17de keer was het onlangs de Vlaamse Week tegen Pesten. 1 op de 6 kinderen en jongeren in Vlaanderen is jammer genoeg slachtoffer van pesterijen. Maar pesten beperkt zich niet alleen tot kinderen, ook 1 op 7 werknemers wordt ermee geconfronteerd op de werkvloer. Wat kan je eraan doen?

Kenmerken pestgedrag
Pestgedrag uit zich in heel veel verschillende handelingen en gedragingen die altijd negatief en zelfs vernietigend zijn. Het kan omschreven worden als vijandig, vernederend, kleinerend en bedreigend. Het gaat altijd om gedrag dat zich telkens herhaalt en ook een zekere tijd duurt. Verder is ook de macht tussen de partijen ongelijk verdeeld. De ene partij voelt zich onkwetsbaar en oppermachtig, de andere partij voelt zich machteloos en is niet in staat om zich behoorlijk te verweren.

Identiteitsgebonden pestgedrag
Deze term duikt de laatste jaren steeds vaker op in onderzoek naar pesten en cyberpesten. Identiteitsgebonden pestgedrag is een term die verwijst naar pesterijen die zich toespitsen op één aspect van iemands identiteit of waarbij dat aspect de keuze van de pesters voor een bepaald slachtoffer bepaalt. Denk hierbij aan iemands huidskleur, voorkomen, genderidentiteit, een handicap, behoren tot een sociale groep, iemands culturele of religieuze achtergrond, … Deze pesterijen zijn bijzonder ernstig, omdat ze heel diep snijden. Ze krenken het zelfvertrouwen van iemand zwaar omdat iets dat wezenlijk deel uitmaakt van wie ze zijn, door anderen bespot en aangevallen wordt. En dit terwijl iedereen weet dat jezelf kunnen zijn echt noodzakelijk is om gelukkig te zijn.

Groepsdruk
Ook anderen worden mee gezogen in een spiraal van angst: hoe vermijd ik dat ik zelf gepest word? Daardoor ontstaat er een onveilig klimaat en is het niet evident om je spontaan en open te gedragen en te zijn wie je bent. Deze groepsdruk maakt het voor iedereen moeilijker om niet te vervallen in "Wij" versus "Zij", een polarisatie die nadelig is voor de sfeer en het welbevinden in een groep.

Gevolgen pestgedrag
Pestgedrag heeft een grote negatieve invloed op de slachtoffers. Zowel hun persoonlijkheid, lichamelijke en psychische weerstand kunnen ernstig aangetast worden. Bovendien zorgt dit voor een verslechtering van de groepssfeer. Een persoon die gepest wordt, draagt dat vaak de rest van zijn leven mee.

Niet alleen kinderen
Ook één op zeven werknemers wordt met pestgedrag op de werkvloer geconfronteerd. Dit bleek uit de welzijnsbevraging die Liantis in 2021 uitvoerde en die 7 500 werknemers en werkgevers anoniem invulden. Ook al zijn er bedrijven en organisaties waar er helemaal niemand pestgedrag rapporteerde, de cijfers zijn wel chockerend.

Impact telewerk
Telewerk zorgt er enerzijds voor dat er minder pestgedrag kan gesteld worden, maar anderzijds ontstaan er ook sneller misverstanden of worden er zaken minder snel uitgepraat. Ook de non-verbale signalen vallen weg. Zo komen zaken soms harder of anders dan ze bedoeld zijn, aan.

Praten, praten, praten
Het is een torenhoog cliché, maar praten helpt altijd. Neem iemand in vertrouwen en meld het. Kan dat bij de persoon in kwestie, des te beter, maar dat kan natuurlijk alleen als de situatie nog niet geëscaleerd is. Kan dat niet, spreek dan iemand in je werkomgeving aan: een leidinggevende, de personeelsverantwoordelijke, een vertrouwenspersoon, een preventieadviseur psychosociale aspecten, … om zo stappen te ondernemen. Want je mag het hier uiteraard niet bij laten.

Zorg voor je collega’s
Belangrijk is ook om zorgzaam met elkaar om te gaan. Zie je dat een collega zich niet goed voelt, pols dan naar wat er speelt, bied een luisterend oor en toon medeleven. Ga samen op zoek naar oplossingen. Geef zelf ook tijdig aan wanneer iemands gedrag niet door de beugel kan. Accepteer pesten nooit, maak als team of bedrijf een vuist tegen pesten en laat je niet meeslepen door de groepsdruk.

Twee kanten aan een verhaal
Hou er wel rekening mee dat er altijd twee kanten zijn aan een verhaal. Dus trek niet te snel conclusies en blijf neutraal. Vaak is het bij pesten een samenspel van verschillende factoren en gaat het om actie-reactie. Dat keurt het pestgedrag uiteraard niet goed, maar het kan wel verhelderend werken wanneer je ook de andere persoon even hoort.

Klacht indienen
Heeft al het vorige niet geholpen, dan kan je ook een klacht indienen bij het Toezicht op het Welzijn op het Werk. Zij treden gewoonlijk pas op na tussenkomst van de preventieadviseur. Deze dienst kan de werkgever maatregelen opleggen als de feiten blijven aanhouden. Als ook deze tussenkomst geen resultaat oplevert, kan deze dienst ook de arbeidsauditeur inschakelen. Dit kan je ook zelf als slachtoffer.

Rechtbank
Je kan als werknemer ook een procedure opstarten voor de bevoegde rechtbank. Dit kan strafrechtelijk of burgerlijk zijn. De burgerlijke procedure verloopt meestal voor de arbeidsrechtbank en leidt er meestal toe dat de rechtbank de dader oplegt zijn gedrag te stoppen of dat hij hem veroordeelt tot het betalen van schadevergoedingen. De strafrechtelijke procedure speelt zich af voor de correctionele rechtbank en heeft als doel strafrechtelijke sancties op te leggen aan de dader. Om verkeerd gebruik van de klachtenprocedure te vermijden, bijvoorbeeld om de reputatie van de vermeende dader te schaden, moet elke klacht gemotiveerd zijn. Bij misbruik kunnen sancties worden genomen.

Geraadpleegde bronnen
• https://kieskleurtegenpesten.be/de-week/
• https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2022/02/17/week-tegen-pesten/
• https://www.belgium.be/nl/werk/gezondheid_en_welzijn/pesterijen_en_ongewenst_gedrag/klachten/rechtbank